Phật Thuyết Kinh Bốn Mươi Hai Chương & Phần 3

Chương 18: Ý NIỆM VÀ MỌI THỨ VỐN LÀ KHÔNG

Đức Phật dạy: “Pháp của Ta là nghĩ, nghĩ mà không nghĩ; là làm, làm mà không làm; là nói, nói mà không nói; là tu, tu mà không tu. Kẻ biết thì gần, người mê thì xa; đường ngôn ngữ đứt hết, chẳng bị vật gì ràng buộc; sai đi một ly ắt mất trong khoảnh khắc” ^[[1]]

Chương 19: QUÁN XÉT CẢ THẬT LẪN GIẢ

Đức Phật dạy: "Quán trời đất, nghĩ nhớ lẽ vô thường; quán thế giới, nghĩ nhớ lẽ vô thường;^[[2]]

Quán linh giác^[[3]] tức là Bồ đề;^[[4]] hiểu được như thế thời đắc Đạo rất chóng vậy."

Chương 20: CÁI “TA” VỐN LÀ KHÔNG

Đức Phật dạy: "Nên nghĩ đến tứ đại^[[5]] trong thân, mỗi thứ tự nó có tên, không có cái nào là “ta” cả. Cái “ta” đã không có thì nó chỉ như huyễn như hóa mà thôi."^[[6]]

 Chương 21: DANH VỌNG HẠI NGƯỜI

Đức Phật dạy: "Người theo tham dục mà truy cầu thanh danh, khi thanh danh rỡ ràng thì thân đã chết rồi!

Tham thứ thường danh ở đời mà chẳng học Đạo, thì chỉ uổng công mệt xác.

Ví như đốt hương, tuy người được ngửi mùi hương nhưng

khi hương kia cháy hết, thì thứ lửa hại thân liền theo sau."^[[7]]

Chương 22: TIỀN CỦA VÀ SẮC DỤC MANG LẠI ĐAU KHỔ

Đức Phật dạy: "Đối với tiền của và sắc dục, người ta không bỏ được; ví như có chút mật dính trên lưỡi dao, chẳng đủ cho một bữa ăn ngon, đứa bé liếm lấy ắt mắc cái họa đứt lưỡi."^[[8]]

Chương 23: GIA ĐÌNH CÒN TỆ HƠN LAO NGỤC

Đức Phật dạy: "Người ta bị vợ con và nhà cửa ràng buộc còn hơn cả lao ngục. Lao ngục còn có thời kỳ phóng thích, vợ con chẳng thể có một ý nghĩ xa lìa;^[[9]] há chẳng sợ tình ái cùng sắc dục lôi cuốn? Dẫu có cái họa sa nơi miệng hùm, lòng cũng cam chịu.

Vì tự đắm mình nơi lầy lội nên gọi là phàm phu;^[[10]] vượt qua được cửa ải này^[[11]] là bậc La hán xuất trần."^[[12]] 

Chương 24: SẮC DỤC CHƯỚNG NGẠI ĐƯỜNG ĐẠO

Đức Phật dạy: "Trong các thứ ái dục, không gì đáng ngại bằng sắc dục. Lòng ham thích sắc đẹp to lớn không gì sánh bằng. May thay, chỉ có một mình nó mà thôi. Nếu có hai thứ như thế thì khắp thiên hạ không ai có thể tu Đạo được cả!" 

Chương 25: LỬA DỤC ĐỐT NGƯỜI

Đức Phật dạy: "Người ham mê ái dục ví như kẻ cầm đuốc đi ngược gió, tất sẽ mắc phải nạn cháy tay."^[[13]]  

Chương 26: THIÊN MA QUẤY NHIỄU PHẬT

Thiên thần^[[14]mang cô gái rất đẹp^[[15]] đến dâng cho Phật, muốn phá hoại ý chí của Ngài. Đức Phật nói: "Những túi da chứa đồ ô uế,^[[16]] các ngươi đến đây làm gì? Đi ngay! Ta chẳng dùng đâu."

Thiên thần càng thêm kính nể và nhân đó hỏi Phật về ý Đạo. Phật giảng nói xong, vị ấy liền đắc được quả Tu đà hoàn.

Chương 27: KHÔNG CHẤP TRƯỚC, TẤT ĐẮC ĐẠO

Đức Phật dạy: "Người hành Đạo ví như khúc gỗ dưới nước, theo dòng mà trôi. Nếu nó chẳng tấp vào hai bên bờ, chẳng bị người ta vớt lấy, chẳng bị quỷ thần ngăn trở, chẳng bị nước xoáy giữ lại, cũng chẳng bị mục nát, Ta cam đoan rằng khúc gỗ này nhất định sẽ ra đến biển.

Người học Đạo nếu chẳng bị các dục làm mê hoặc, chẳng bị các thứ tà kiến lung lạc, lại tinh tấn tu pháp Vô vi; Ta cam đoan rằng người này tất sẽ đắc Đạo."

+++

Phần chú giải

[[1]] Bài 18 này hoàn toàn là tinh thần Đại thừa Đốn giáo. Trong dị bản, bài này xếp thứ 15 và có ý hướng phù hợp với toàn văn kinh hơn. Xin dẫn ra như sau:  

   "Phật ngôn: Ngô hà niệm niệm đạo? Ngô hà hành hành đạo? Ngô hà ngôn ngôn đạo? Ngô niệm đế đạo, bất hốt tu du” (Phật dạy: "Ta lấy niệm gì để niệm đạo? Ta lấy việc làm gì để hành đạo? Ta lấy lời nào để nói đạo? Ta luôn nghĩ nhớ đến đạo Tứ đế, không một giây phút nào dừng nghỉ.")  Như vậy rất có khả năng là văn kinh đã bị thay đổi qua nhiều lần sao chép, sửa chữa.

[[2]] Kinh văn là “phi thường”, chúng tôi dịch là “vô thường”. Hai từ đều là gốc Hán, từ vô thường được hiểu phổ biến hơn, nghĩa là không thường tồn, hay biến đổi. Còn phi thường đôi khi bị hiểu nhầm theo nghĩa là siêu việt, xuất chúng. Trời đất và thế giới là ví dụ những sự vật to lớn nhất, vẫn phải chịu qui luật biến đổi là “sanh, trụ, hoại, không”, nhận thức về trời, đất và thế giới cũng theo qui luật “Sanh, trụ, dị, diệt.”

[[3]] Linh giác: Cái thần thức hiểu biết của mỗi chúng sanh. Nhìn từ góc độ người học đạo thì đó chính là chân tâm, chân như, Phật tánh mà mỗi chúng sanh đều có sẵn nơi mình. Phật tánh ấy thường trụ, chẳng sanh chẳng diệt, nên quán xét đó chính là Bồ đề.

[[4]] Bồ đề (Tiếng Phạn là Bodhi, Hán dịch là Đạo, Giác, Vô thượng Trí huệ): Kinh Duy Ma chú: "Chỗ tột của Đạo, gọi là Bồ đề, đó là Chánh giác Vô tướng của chân trí."

[[5]] Tứ đại: theo quan niệm thời cổ, có bốn chất (lớn, đại diện) ở trong thế giới là những yếu tố hợp lại thành thân người. Đó là: 1)Địa đại (những gì thuộc về chất rắn); 2)Thủy đại (những gì thuộc về lỏng chảy); 3)Hỏa đại (những gì thuộc về ấm nóng);  4)Phong đại (những gì thuộc về diêu động).

[[6]] Huyễn hóa: không thật, thân người do bốn đại hiệp lại mà thành, nhưng rồi cũng phải tan rã, không lấy gì là bền chắc.

[[7]] Người ta vì ham danh vọng thế tục mà phải khổ công nhọc xác vô cùng. Nhưng chưa chắc đã được thỏa mãn về danh vọng. Ví dầu có được đi nữa, thì ngày chết gần kề cũng chẳng hưởng được gì. Rồi khi qua đời thì mang theo tội báo, đọa vào các đường ác. Trở lại làm người thì phải chịu quả báo đau đớn, vì đã tạo tội trong lúc tranh dành công danh. Chẳng bằng biết lo tu thân hành đạo thì được an lạc thân tâm đời nầy và đời sau.

[[8]] Tài sắc tỷ như chút mật dính nơi lưỡi dao. Kẻ phàm phu ví như đứa trẻ nhỏ tham ăn, liếm dao mà bị đứt lưỡi. Kẻ phàm phu ham mê tài sắc mà phải khổ tâm, lụy thân. Hàng trí giả thấy trước cái quả khổ, nên chẳng bám theo tài sắc, liền được thảnh thơi, tự tại.

[[9]] Chẳng thể có một ý nghĩ xa lìa (Kinh văn là "vô viễn ly chi niệm"):  "niệm" ở đây được hiểu là một quãng thời gian rất ngắn (sát na), như thoáng chốc, chốc lát...

[[10]] Phàm phu: Người còn mê muội, không giác ngộ. Kinh Pháp Hoa nói: “Kẻ phàm phu ý thức cạn hẹp, vướng sâu vào năm dục”. (Năm dục là Sắc dục (Do mắt thấy mà khởi lên ham muốn); Thanh dục (Do tai nghe mà khởi lên ham muốn); Hương dục (Do mũi nhận biết mùi mà khởi lên ham muốn); Vị dục (Do lưỡi nhận biết vị mà khởi lên ham muốn); Xúc dục (Do xúc chạm thân mà khởi lên ham muốn)

[[11]] Tức là vượt qua được sự cám dỗ, lôi cuốn của ‘năm dục’.

[[12]] Xuất trần: ra khỏi trần cấu, trần cảnh. Trần có sáu thứ: Sắc, Thanh, Hương, Vị, Xúc, Pháp. Bậc La hán thoát khỏi phiền não gây ra bởi sáu căn nhiễm với sáu trần. Xuất trần cũng có thể hiểu đơn giản hơn là vượt ra khỏi trần tục, thế thường.

[[13]] Ái dục tỷ như lửa dữ, đốt kẻ say mê, nhất là tình dục đối với nữ sắc thì hạng thiêu thân ở đời kể ra chẳng thể nào hết.

[[14]] Thiên thần, ở đây là thiên ma thuộc Tha hóa tự tại thiên là cõi Trời thứ sáu trong Dục giới. (Phật học đại từ điển, tr. 477).

   “Cõi trời này, sự thọ dụng về ngũ dục rất là vi tế thắng diệu. Vị Thiên chủ tên là Ba Tuần cũng là vị trụ trì năm thứ dục của dục giới. Tất cả chúng sinh ở dục giới muốn cầu được ngũ dục tối thượng đều phải cung phụng vị này. Nhưng Phật đạo lại xuất ly dục giới, nên bị chúng Thiên ma này ghét. Vì thế, chúng đem Ngọc nữ hiến cho Phật.” (Bản chú giải của TK. Thích Hoàn Quan).

[[15]] Kinh văn là "ngọc nữ", người con gái tướng mạo quý đẹp như ngọc.

[[16]] Thân xác thịt, người phàm (phàm phu) cho là đẹp đẽ, nhưng xét kỹ ra chẳng qua chỉ như một cái túi bằng da chứa đựng những món dơ dáy, tanh hôi mà thôi. Những món dơ ấy là: phân, nước tiểu, mủ, máu, đàm, ghèn, nước mũi, nước dãi v.v...