Phiền Não Trụ Địa Và Vô Minh Trụ Địa

Các bạn !!!

Chỉ còn vài giờ nữa, giây phút chuyển mình từ Nhâm Dần sang Quý Mão lại đến !!! Như vậy là, tất cả chúng ta sắp chào đón năm mới !!!

Năm mới Quý Mão, thay mặt BQT Lý Gia và Fanpage Lý Tứ…Xin chúc bạn đọc, HĐTM Lý Gia và gia đình an vui, tinh tấn, thành ở đời, đạt ở đạo !!!

Cũng trong giờ phút cuối cùng của năm con Cọp, mình nhận được thắc mắc của bạn đọc Như Nguyện !!! Bạn ấy viết như sau:

“Thưa thầy Lý Tứ!

Trong kinh có nói: “Phiền não tương ưng tâm. Vô minh thì không tương ưng tâm". Vậy một người tu hành giải quyết nguồn tâm rốt ráo bất động đã giải quyết được vô minh chưa. Tu hành đến mức nào mới có thể giải quyết được vô minh..??? Xin thầy giải đáp thắc mắc của tôi. Tôi cảm ơn thầy..!" 17/01/2023 - 20:37:35 - Như Nguyện.

Như Nguyện thân mến !!!

Để có thể giải đáp thắc mắc của bạn, đầu tiên chúng ta phải thấu suốt lời dạy từ kinh Thắng Man: “Phiền não tương ưng tâm. Vô minh bất tương ưng tâm” !!!

- Tại sao phiền não tương ưng tâm ???

Phiền não thuộc về tâm !!! Là hiệu ứng hư dối tuỳ tâm sinh khởi khi sáu căn xúc đối trần cảnh từ nhận thức mê muội !!! Do đó, khi nhận thức không còn mê muội, tâm hư dối thôi hiện khởi, hiệu ứng phiền não hư dối sẽ tịch diệt !!! Đây là lí do vì sao kinh dạy: “Phiền não tương ưng tâm” !!! 

Kinh Tương Ưng dạy như sau: “Này các Tỷ-kheo, dục tham đối với mắt là tùy phiền não của tâm. Dục tham đối với tai là tùy phiền não của tâm. Dục tham đối với mũi là tùy phiền não của tâm. Dục tham đối với lưỡi là tùy phiền não của tâm. Dục tham đối với thân là tùy phiền não của tâm. Dục tham đối với ý là tùy phiền não của tâm.

Này các Tỷ-kheo, khi nào vị Tỷ-kheo đối với sáu xứ này, đoạn tận được tùy phiền não, thời tâm vị ấy hướng về ly dục. Do biến mãn với ly dục, tâm vị ấy được xem là kham nhẫn, chứng tri đối với các pháp cần phải giác ngộ” (Trích kinh Tương Ưng) !!!

Phiền não trụ địa có bốn món: Kiến nhất thiết xứ phiền não trụ địa; Dục ái phiền não trụ địa; Sắc ái phiền não trụ địa; Vô minh ái phiền não trụ địa !!!

Kinh Thắng Man dạy: “Thế nào là bốn? Kiến nhất xứ trụ địa, dục ái trụ địa, sắc ái trụ địa và vô minh ái trụ địa. Bạch thế Tôn! Bốn thứ trụ địa này có thể sanh tất cả biến khởi phiền não.

Bạch Thế Tôn ! Lực của bốn trụ địa có thể làm sở y cho biến khởi phiền não, song so với Vô minh trụ địa thì tính đếm thí dụ chẳng thể bì được”. (Trích kinh Thắng Man) !!!

- Tại sao vô minh bất tương ưng tâm ???

Vô minh thuộc về trí !!! Người tu hành cho dù đã tịch diệt tất cả tuỳ phiền não, nhưng chưa thấy thiệt tướng vạn pháp, chưa thấu suốt tất cả pháp lành, chưa thành tựu Nhất thiết trí, chưa chứng chân thật tuệ thì chưa được coi là hết vô minh !!! Đây là lí do vì sao kinh dạy: “Vô minh bất tương ưng tâm” !!!

Kinh Thắng Man dạy như sau:

“Cũng vậy, vô minh trụ địa đối với hữu ái trụ địa, lực của nó rất lớn. Thí như sắc, lực, oai đức và quyến thuộc của ma vương thì hơn hẳn chư thiên ở cõi Tha Hóa Tự Tại. Cũng vậy, vô minh trụ địa hơn cả bốn trụ địa, làm chỗ nương cho hằng hà sa số phiền não, cũng làm cho bốn trụ địa phiền não tồn tại lâu dài. Vô minh này, trí của Thanh văn và Độc giác chẳng thể đoạn, chỉ có trí của Như Lai mới có thể đoạn.

Bạch Thế Tôn ! Hữu ái trụ địa chẳng đồng với Vô minh trụ địa nghiệp. Vô minh trụ địa khác với bốn trụ địa. Khác với bốn trụ địa chỉ Phật mới đoạn được. Vì sao? Vì A La Hán và Bích Chi Phật đoạn được bốn trụ địa mà đối với lực lậu tận chẳng được tự tại, chẳng thể hiện chứng.

Vì sao? Bạch Thế Tôn, nói lậu tận là lời nói thừa. Cho nên, A La Hán, Bích Chi Phật và chư Bồ tát tối hậu hữu vì bị Vô minh trụ địa che mờ nên với mọi pháp chẳng biết, chẳng thấy. Vì chẳng biết chẳng thấy đối với mọi pháp nên thứ cần đoạn thì chẳng đoạn, thứ cần tận thì chẳng tận. Đối với mọi pháp chẳng đoạn chẳng tận nên được hữu dư giải thoát mà chẳng phải là tất cả giải thoát, được hữu dư thanh tịnh mà chẳng phải là tất cả thanh tịnh, được hữu dư công đức mà chẳng phải là tất cả công đức. Bạch Thế Tôn! Vì được hữu dư giải thoát mà chẳng phải là tất cả giải thoát … Cho đến được hữu dư công đức mà chẳng phải là tất cả công đức, nên chỉ biết hữu dư KHỔ, đoạn hữu dư TẬP, chứng hữu dư DIỆT, tu hữu dư ĐẠO.

Thắng Man lại bạch Phật rằng:

- Thế Tôn! Nếu chỉ biết HỮU DƯ KHỔ, đoạn HỮU DƯ TẬP, chứng HỮU DƯ DIỆT, tu HỮU DƯ ĐẠO thì gọi là diệt độ được ít phần, chứng được ít phần Niết bàn, hướng về Niết bàn giới. Nếu biết TẤT CẢ KHỔ, đoạn TẤT CẢ TẬP, chứng TẤT CẢ DIỆT, tu TẤT CẢ ĐẠO thì người đó ở nơi thế gian vô thường bại hoại này chứng được Niết bàn thường tịch thanh lương. Bạch Thế Tôn! Ở nơi thế gian không chỗ che chở, không chỗ y tựa, người đó sẽ làm chỗ che chở, làm chỗ y tựa”. (Trích kinh Thắng Man) !!!

Về Phiền não trụ địa và Vô minh trụ địa, sách Tâm Tông Và Trò Chơi Trí Tuệ giải thích như sau:

“….Người tu hành có hai thứ cần phải loại ra khỏi tâm và trí, đó là “Phiền não trụ địa” và “Vô minh trụ địa”. Phiền não trụ địa thuộc về tâm, Vô minh trụ địa thuộc về trí...!!!

Có một số Luận giả gộp hai thứ trụ địa này thành năm món, gọi là Ngũ trụ địa phiền não. Cũng có Luận giả cho rằng, Vô minh trụ địa của xuất thế gian, thuộc về hoặc giới ngoại, phải trải qua Bất tư nghì biến dịch sanh tử mới chấm dứt...!!!

Theo mình thì, để riêng hai món, gộp chung thành năm, hay phân thành bốn hoặc giới nội, một hoặc giới ngoại... tất cả đều không quan trọng. Mà, làm thế nào có thể tống khứ, không cho hai món này cư trú bất hợp pháp trong tâm trí của người tu hành mới là điều quan trọng nhất !!!

Ta có thể hiểu, Vô minh trụ địa như bóng tối, Phiền não trụ địa như ma quỷ... Tất nhiên, theo quan niệm thế gian, ở đâu tối tăm ở đó ma quỷ cư trú !!! Và, chúng ta cũng biết, trí tuệ như mặt trời, tâm thức như thế giới... Mặt trời lặn, thế giới tối tăm !!! Mặt trời mọc, thế giới sáng tỏ !!! Bây giờ, chúng ta thử điểm qua hai thứ trụ địa này, và tìm xem Phật đạo dùng cách gì để làm cho thế giới sáng soi, xua tan bóng tối, quét sạch "phiền ma não quỷ" !!!

- Phiền não trụ địa là gì ??? Là nơi cư trú của hết thảy phiền não, trụ địa này thuộc về Phiền não chướng. Có bốn nơi để phiền não cư trú đó là: Kiến nhất thiết xứ phiền não trụ địa, Dục ái phiền não trụ địa, Sắc ái phiền não trụ địa và Vô minh ái phiền não trụ địa !!!

• Kiến nhất thiết xứ phiền não trụ địa: Thấy nghe phân biệt, phiền não phát sinh. Dứt phân biệt, phiền não này chấm dứt !!!

• Dục ái phiền não trụ địa: Năm căn thân ham mê năm trần mà sinh phiền não. Sơ thiền đoạn phiền não này !!!

• Sắc ái phiền não trụ địa: Mê sắc thân mà sanh phiền não. Tứ thiền dứt phiền não này !!!

• Vô minh ái phiền não trụ địa: Tham đắm nghĩ suy, ham ưa vọng tưởng mà sinh phiền não. Thành tựu Tứ không định dứt chín phần, chứng Diệt thọ tưởng định chấm dứt toàn phần !!! Phiền não trụ địa gọi là Pháp tương ưng... Có nghĩa rằng, phiền não dứt thì tâm thanh tịnh, tâm thanh tịnh thì phiền não dứt !!!

- Vô minh trụ địa !!! Gồm ba phần, hai phần của hoặc giới nội, một phần của hoặc giới ngoại !!!

• Vô minh trụ địa của hoặc giới nội gồm Nhuận chi vô minh và Căn bản vô minh, hai thứ vô minh này thuộc về Sở tri chướng !!!

• Vô minh trụ địa hoặc giới ngoại là Vô minh trụ địa của Bất tư nghì biến dịch sanh tử, thuộc về Sở trí ngu !!!

Để dễ hiểu các thứ vô minh nói trên, ta có thể lấy ví dụ về quả trứng. Quả trứng gồm có ba phần cơ bản: Vỏ trứng, lòng đỏ và lòng trắng. Nhuận chi vô minh như lòng đỏ, Căn bản vô minh như lòng trắng, lòng đỏ và lòng trắng bị hư, quả trứng không thể nở ra con gà. Một chúng sanh, do hai thứ vô minh này làm cho tăm tối, hai thứ này chấm dứt, tăm tối của chúng sanh chấm dứt, tăm tối của chúng sanh chấm dứt Thánh trí sẽ hiện !!!

Thánh trí đã hiện nhưng chưa thể thoát ra khỏi cái ngu ba thừa... Giống như quả trứng đã hư, nhưng bản thân cái vỏ hãy còn, cái vỏ hãy còn chính là Vô minh trụ địa hoặc giới ngoại, chính cái vỏ này là lớp ngăn che bên ngoài làm cho ba thừa không thấy được thiệt tướng vạn pháp...!!! Đây là hình ảnh, "con ếch mắt sáng" ngồi dưới đáy giếng, thế giới đối với con ếch không lớn hơn cái giếng, muốn biết tướng chơn thật của thế giới, con ếch phải ra khỏi cái giếng !!! Thánh trí muốn thoát ra khỏi cái hạn hẹp của ba thừa để thành tựu Phật trí, phải phá bỏ lớp vỏ cuối cùng của Sở trí ngu, gọi là ra khỏi “Vô minh trụ địa hoặc giới ngoại” !!!

• Nhuận chi vô minh: Tiền ngũ thức mù tối. Dứt tập, hết vô minh này !!!

• Căn bản vô minh: Ý thức mù tối. Chứng diệt, hết vô minh này !!!

• Vô minh trụ địa: Trí tuệ bị che lấp bởi Sở trí ngu. Thành tựu Đạo đế, hết cái ngu này !!! (Trích Tâm Tông Và Trò Chơi Trí Tuệ - Lý Tứ - NXB Dân Trí - HaNoiBooks phát hành 2022) !!!

Về câu hỏi của Như Nguyện:

“Vậy một người tu hành giải quyết nguồn tâm rốt ráo bất động đã giải quyết được vô minh chưa. Tu hành đến mức nào mới có thể giải quyết được vô minh..???”

Mình xin trả lời như sau:

Vô minh có ba phần gồm: Nhuận chi vô minh, Căn bản vô minh và Vô minh trụ địa !!! Người tu hành thành tựu Bất động (chứng Diệt đế), chỉ giải quyết Nhuận chi vô minh và Căn bản vô minh…Đến khi nào, người này thành tựu viên mãn Nhất thiết trí (viên mãn Đạo đế) mới giải quyết xong Vô minh trụ địa…!!!

Kinh Thắng Man dạy: “Bạch Thế Tôn! Hằng hà sa số pháp mà Bồ đề Như Lai và Trí Kim Cang của Phật nên đoạn, tất cả đều y trì nơi Vô minh trụ địa mà kiến lập. Thí như tất cả hạt giống và rừng cây đều y nơi đại địa mà được sanh trưởng. Nếu đại địa hoại thì những thứ kia cũng hoại theo. Cũng vậy, hằng hà sa số tất cả pháp mà Bồ Đề và Trí Kim Cang của Phật nên đoạn, tất cả đều y nơi vô minh trụ địa mà sanh trưởng. Nếu vô minh trụ địa ấy đoạn thì hằng hà sa số tất cả pháp mà Bồ Đề và Trí Kim Cang của Phật nên đoạn cũng đoạn theo”. (Trích kinh Thắng Man) !!!

Như vậy ta có thể hiểu:

Thanh văn, Duyên Giác và Bồ tát quyền thừa muốn đoạn dứt Vô minh trụ địa, phải phát tâm Vô thượng Bồ đề vào Nhất thừa (Phật thừa) cầu học trí tuệ !!! Đoạn kinh sau nói rõ điều này như sau:

“Vì Thanh văn và Độc giác đều nhập Đại thừa, mà Đại thừa chính là Phật thừa. Cho nên Tam thừa chính là Nhất thừa. Chứng Nhất thừa thì được A Niệu Đa La Tam Miệu Tam Bồ Đề. A Niệu Đa La Tam Miệu Tam Bồ Đề chính là Niết bàn. Nói Niết bàn tức là pháp thân Như Lai thanh tịnh. Chứng pháp thân chính là chứng Nhất thừa, không khác Như Lai, không khác pháp thân. Nói Như Lai chính là pháp thân. Chứng cứu cánh pháp thân là chứng cứu cánh Nhất thừa. Chứng cứu cánh Nhất thừa thì lìa tương tục”. (Trích kinh Thắng Man) !!!

Như Nguyện và bạn đọc thân mến !!!

Trình bày ở trên, chỉ là những gì được coi cơ bản nhất của bốn phiền não và ba vô minh !!!

Để hiểu hết các thứ ấy, để đoạn trừ tận gốc, để đạt được Trí tuệ tối hậu…vv…cần có cơ sở giác ngộ vững chắc, nền tảng tri kiến thâm sâu và công hạnh giáo hoá dài lâu !!! Hy vọng, phần trả lời sẽ là món quà cuối năm, giúp Như Nguyện và bạn đọc nghiền ngẫm đêm trừ tịch, đón giao thừa, chào năm mới Quý Mão nhiều niềm vui cùng thành tựu như nguyện !!!

Rất mong, nhận được những câu hỏi lí thú và bổ ích từ các bạn !!! Chúc mọi người an vui, tinh tấn !!!

- Các bạn có thể gửi câu hỏi theo đường link sau: 

[http://bit.ly/2K0aWfn]

- Hoặc đặt câu hỏi trực tiếp từ Website LyTu.Vn !!!

21/01/2023

LÝ TỨ

- CHỢ LONG XUYÊN SÁNG 30 TẾT QUÝ MÃO !!!