Luận về Bố Thí

Các bạn! ...  Mấy hôm nay, mình nhận được một số thắc mắc về “bố thí” trong Phật đạo của vài HĐ. Những thắc mắc này cũng là tâm trạng chung của nhiều người. Mình xin đặt những thắc mắc này thành các câu hỏi gởi đến các bạn, để mọi người đồng trao đổi, thảo luận! Các câu hỏi như sau:

• CÂU HỎI TCTT 2016/04 − Luận Về… “Bố Thí”

1) Kinh nói đại ý: "Bồ Tát không trụ tướng khi thực hành bố thí, thì phước đức nhiều vô số kể". Tại sao kinh không nói khi Bồ Tát bố thí như thế, công đức nhiều vô số mà lại nói phước đức nhiều vô số?

2) Nếu Bồ Tát không thấy (trụ) bốn tướng (ngã, nhân, chúng sanh, thọ giả) thì làm sao biết có người xin mà bố thí?

3) Kinh dạy: "Nếu có những kẻ nam người nữ lòng lành, thọ trì dù chỉ bốn câu kệ trong kinh này, vì người khác giảng nói, phước đức này hơn cả phước đức bố thí kia". Xin hỏi, do nghĩa nào mà Phật nói điều trên? (giảng nói kinh Kim Cang thù thắng hơn bố thí các thứ khác)    

Rất mong nhận được câu trả lời minh bạch của HĐ. (04-06-2016)

** GỢI Ý TCTT 2016/04 − Luận Về “Bố Thí”

Các bạn! ...  Thông thường, khi nói đến công đức và phước đức, người tu hành nghĩ ngay đến công đức cao hơn phước đức. Điều này chỉ đúng với thế gian pháp!

Trong đạo xuất thế, công đức và phước đức đồng thanh tịnh vô vi như nhau, nên công đức và phước đức không phải là hai pháp (bất nhị). Phật là đấng có đầy đủ hai món phước đức và trí tuệ, Phật là đấng tôn quý nhất trong các loài có hai chân (chư thiên và loài người) về phước đức và trí tuệ nên gọi là Lưỡng Túc Tôn. Vì thế, phước đức có “phước đức hữu lậu” và “phước đức vô lậu”.

− Phước đức hữu lậu do trụ tướng mà bố thí, nên nó nằm trong hạn lượng của cân, đong, đo, đếm.

− Phước đức vô lậu do không trụ tướng bố thí, tức bố thí ba la mật nên nó chính là công đức, gọi là phước đức xuất thế. Phước đức này thanh tịnh vô vi, ra ngoại hạn lượng, suy lường của thế gian, vì thế kinh nói là vô số kể, hoặc không thể toán số thí dụ.

Trong Kinh Kim Cang, phần lớn nói về phước đức vô lậu mà không nói nhiều đến công đức. Theo ý kiến cá nhân của mình, có lẽ đây là điều cốt lõi của kinh này, một trong những hình thức xoá bỏ quan niệm cao thấp về công đức và phước đức của Nhị Thừa cùng thế gian, để tiến về Bồ Tát đạo, mà điển hình là ngài Tu Bồ Đề, một vị Thánh Tăng có danh hiệu là Đệ Nhất Nghĩa Không (lấy nghĩa không làm cứu cánh).

Nhị thừa chỉ lo tu hành để thành tựu công đức mà quên nghĩ đến chuyện bố thí pháp tức pháp thí để thành tựu phước đức vô lậu như các Bồ Tát. Bởi lẽ, thí pháp là đầu mối phát sanh trí tuệ, nó là lực dụng của cỗ xe Đại Thừa, trí tuệ càng cao, phước đức càng lớn, như Phật và các Đại Bồ Tát là một ví dụ, vì thế kinh nói "phước đức này hơn cả phước đức của bố thí kia”. Các bạn có thể tìm thấy điều này trong phần nói về ngài Đại Thông Trí Thắng của kinh Diệu Pháp Liên Hoa.

Các bạn! ...  Đọc một số kiến giải trả lời từ một số HĐ làm mình phấn khởi. Giác ngộ đã giúp các bạn có được đôi mắt sáng, từ đó thấy rõ thâm ý của kinh và nhìn ra được sự khác biệt giữa thế gian và đạo xuất thế... Khi nào chưa có đôi mắt sáng, chưa thấy được chỉ thú cũng như thâm nghĩa của kinh, chừng ấy hãy còn mò mẫm trong bóng tối mù loà… không thể ra khỏi sự lẫn lộn nhập nhằng giữa thế gian và xuất thế (đời và đạo)!                     (06-06-2016)                

** (Tham khảo) CẢM NHẬN TCTT 2016/04 – Luận Về “Bố Thí”

• (01) Cảm Nhận TCTT 2016/04 − Luận Về “Bố Thí” (Lý Anh Lạc)

Thưa Thầy! Con xin trả lời ba câu hỏi:

• Trả lời câu hỏi 1: Một vị tu hành trong Phật đạo khi đã giác ngộ vô lậu tâm, đối với vị này phước đức và công đức không phải hai. Vì sao không hai? Vì phước đức vô lậu và công đức là pháp không hai. Phước đức, có phước đức thế gian và phước đức xuất thế gian.

− Phước đức thế gian: Trụ nơi thiện thế gian (tướng) mà hành bố thí, nên phước đức đó là hữu hạn và hữu lậu (có phiền có não, không thanh tịnh).

− Phước đức xuất thế gian: Không trụ tướng khi thực hành bố thí, nên gọi là Bố thí Ba La Mật. Vì không trụ tướng khi thực hành bố thí, nên phước đức là vô hạn, vô lậu, vô vi. Vì vô hạn nên gọi là phước đức nhiều vô số kể… Cho nên, khi Bồ Tát thực hành Bố Thí Ba La Mật, luôn luôn xuất phát từ Tâm Ba La Mật (công đức). Vì thế nên nói phước đức và công đức không phải hai.

• Trả lời câu hỏi 2: Ví như mặt hồ một khi không bị lay động, người mắt sáng sẽ nhìn thấy rất rõ bóng cây, ánh mặt trời soi trên mặt hồ. Bồ tát không trụ bốn tướng, tâm ví như mặt hồ không lay động, tánh biết như đôi mắt sáng, nhất định nhìn thấy mọi vật. Vì thế, Bồ Tát không trụ bốn tướng sẽ thấy biết rất rõ, chỉ không sanh các quan niệm dựa vào tướng mạo để bố thí mà thôi, chứ không phải không thấy, không biết.
• Trả lời câu hỏi 3: • Phước Đức thế gian, bố thí nhiều thì được phước báo nhiều, bố thí ít được phước ít, gọi là có hạn lượng... • Phước đức Xuất thế gian, Bồ Tát bố thí pháp, giúp người thanh lọc thấy nghe, ra khỏi mọi quan niệm trói buộc, thành tựu giải thoát, đưa đến trí tuệ, được Kim Cang tâm. Vì thế kinh nói: "Phước đức này hơn cả phước đức bố thí kia".

Kinh này cũng nói: "Hết thảy chư Phật và giáo pháp Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác của các ngài đều từ nơi kinh này mà ra". Vì thế nên, thấu suốt kinh này rồi “vì người” mà giảng nói là thù thắng bậc nhất, là tối thượng thí trong các thứ bố thí.

Kính Thầy chỉ dạy thêm, con chúc Thầy luôn khoẻ, luôn vui. Con.

• (02) Cảm Nhận TCTT 2016/04 − Luận Về “Bố Thí” (Lý Thiện Huệ)

Thầy Kính!  Con xin trình bày sự thấy biết của con về câu hỏi.

• Trả lời câu hỏi 1: Trong Phật đạo Phước Đức có hai: Phước đức hữu lậu và Phước đức vô lậu.

− Phước đức hữu lậu: là những lời nói, việc làm phước thiện mang lại lợi ích an vui hạnh phúc cho người cho chúng sanh: Như bố thí, cúng dường, giúp đỡ người nghèo, thương yêu động vật, bênh vực người tốt, chỉ ra chỗ sai của kẻ xấu. Tâm, ý hành động theo thiện nghiệp, bao gồm biệt nghiệp và cộng nghiệp, tất cả hành động như thế điều cho ra kết quả chung là phước đức.

− Phước đức vô lậu (= Công đức): Là tất cả việc làm của vị tu hành được phát sinh từ một nguồn tâm trong sạch, tịch diệt, thanh tịnh, giải thoát, vô sở trụ mà hành việc bố thí. Tâm Ba La Mật sẽ phát sinh công đức, có trí tuệ là có công đức.

− Vì vậy đoạn Kinh: "Bồ Tát không trụ tướng khi thực hành bố thí, thì phước đức nhiều vô số kể" cho chúng ta hiểu ý nghĩa Phước Đức mà Phật muốn tuyên thuyết là “Phước Đức Vô Lậu hay cũng được gọi là Công Đức”. Vì Công Đức không có hạn lượng nên không thể cân đo đong đếm được (nhiều vô số).

• Trả lời câu hỏi 2: Nếu tâm vị Bồ tát còn thấy (trụ) bốn tướng (ngã, nhân, chúng sanh, thọ giả), mà làm việc bố thí thì chẳng thể gọi là Bồ Tát, vì trong tâm còn vướng mắc bốn hành tướng hay còn hữu lậu tâm. Vì vậy, Bồ Tát khi làm việc bố thí tâm nên vô sở trụ, tức chẳng trụ nơi sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp mà thí...

“Tâm vô lậu”, điều này có nghĩa rằng “Tâm” vị này hoàn toàn trong sạch, thanh tịnh, sáng suốt, giải thoát không có vướng mắc nơi các quan niệm về sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp mà làm việc bố thí... Chứ không phải không thấy người thí, không biết vật hoặc việc mình sắp thí. Bồ tát làm việc gì điều thấy và biết rất rõ, nhưng tâm không hề có quan niệm chấp trước, không vướng mắc vào tướng, pháp tướng và phi pháp tướng.

• Trả lời câu hỏi 3: Theo con, do nghĩa xuất thế gian mà Phật nói “phước đức này hơn cả phước đức bố thí kia”. Vì nếu có người nam người nữ lòng lành, nghe được bốn câu kệ, hoặc nhiều hơn, ứng dụng tu hành như nghĩa, thành tựu như Pháp, thì công đức của người đó vô lượng vô biên, không thể tính đếm được. Vị tu hành này từ bi, vì người giảng nói thì Công đức này còn hơn rất nhiều phước đức bố thí của thế gian.

Xin Thầy từ bi chỉ dạy thêm!  Con chúc Thầy thật nhiều sức khỏe! Trụ thế dài lâu cho chúng con thêm nhiều lợi ích! Vạn lần lạy tạ ân đức Thầy dạy dỗ cho chúng con!  Con.