Ý Nghĩa Thức Trí Giác Trí Huyễn Trí Thật Trí Là Gì?

NHẬN BIẾT “THỨC” VÀ “TRÍ”

Hỏi: Cũng đồng thời là hiểu về Phật pháp, những hiểu biết trong ý nghĩa nào thuộc về thức? ý nghĩa nào thuộc về trí?

Đáp: Hiểu biết nào mang nặng tính giáo điều, có chứa trong đó mầm mống của “ngã”, phát xuất từ sự chấp trước, hay cột trói mình, hay cột trói người, không có ý vị Giải Thoát, không có ý vị Thanh Tịnh… Những hiểu biết như vậy đều thuộc về thức.

Hiểu biết nào, ngược với những điều đã nêu, thuộc về trí.

Hỏi: Muốn biến những “hiểu biết” của thức thành trí, ta nên làm gì với hiểu biết đó?

Đáp: Hiểu biết, tự nó không tánh. Có nghĩa rằng: Hiểu biết tự nó không có “tánh” của “thức”, không có “tánh” của “trí”. Chỉ do người sử dụng hiểu biết vào mục đích nào, mà hiểu biết này mang tính chất của “thức” hay tính chất của “trí”.

Giống như con dao, tự nó không có tánh “thiện” hay “ác”. Chỉ do người sử dụng con dao này vào mục đích gì, mà tạm nói con dao đó mang tính chất của thiện hay tính chất của ác...

Người tu hành trong Phật Đạo, muốn biến hiểu biết về Phật Pháp đang có, từ “thức” thành “trí”. Người tu hành này, phải nhận thức rằng:

- Các pháp ta đã học, các pháp ta đang biết, là những pháp lành giúp ta tịch diệt cái ngã hư dối này, giúp ta tịch diệt nguồn tâm mê muội kia, giúp ta không chạy theo thấy nghe hay biết, giúp ta ra khỏi cột buộc của những quan niệm thế Nếu ta thiện xảo sử dụng những hiểu biết này, để tự thân ra khỏi những điều nêu trên, tại nơi đây ta sẽ chứng thực ý nghĩa vô ngã, tâm ta sẽ không còn điên đảo vì thế thanh tịnh tự hiện.

- Nếu ta không rong ruổi theo để thấy, nghe, hay, biết thì kiết sử (tham sân) tự dứt, sẽ là người thảnh thơi trong đời sống này. Nếu dùng hiểu biết này để rời bỏ các cột buộc từ quan niệm (pháp) thế gian, ta sẽ trở thành người tự tại trước những cơn sóng dữ của sự đúng sai, phải quấy, hơn thua, được mất, thiện ác, như một người dựng lại những gì đã ngã đổ sau cơn tàn phá của cuồng phong ba cõi.

Làm được như thế, không biến thức cũng thành trí, không mong ngu si cũng tự chấm dứt, không đốt ngọn đèn trí tuệ, vô minh cũng tự đẩy lùi.

GIÁC TRÍ, HUYỄN TRÍ, THẬT TRÍ, … LÀ GÌ?

Hỏi: Thứ trí mà chúng ta đang bàn, nó có phải là Phật Trí hay Thật Trí chưa?

Đáp: Thứ trí mà chúng ta đang bàn, chưa phải là Phật Trí hay Chân Thật Trí.

Hỏi: Như vậy, thứ trí này thuộc vào trí gì?

Đáp: Nó là Giác Trí, tức thứ trí nhân nơi Giác mà được. Từ trí này, người tu hành dùng nó làm công cụ duyên vào nội tâm và hướng về Thiện Giải Thoát, để lần lượt thành tựu các quả vị của Phật Đạo.

Hỏi: Đến khi nào Giác Trí này mới có thể thâm nhập Huyễn Trí và sau đó thành tựu Thật Trí?

Đáp: Cho đến khi nào người tu hành trong Phật Đạo trong lòng không còn nhân ngã, không còn chủ thể mình là người chứng và khách thể là quả chứng đạt được, thì chừng ấy từ Giác Trí mới có thể học các pháp của Huyễn Trí.

Hỏi: Vì sao đến chừng ấy Giác Trí mới có thể học để thành Huyễn Trí?

Đáp: Huyễn Trí là thứ trí không thật, tức là hiểu biết này, không phải của tôi, vì trong sâu thẳm nó chẳng có tánh tôi, tự nó không có Tướng Thọ Giả; Cũng không phải của một ai, vì trong sâu thẳm nó không có tánh ai là người làm ra, tự nó không có “tướng tác giả”.

Nó giống như con chim bay trên trời, bay qua nhưng chẳng để lại dấu vết về đường bay của nó. Hoặc như cục vàng nhỏ, tự cục vàng này chẳng có tánh của đồ trang sức, hay tánh thường làm ra các món đồ trang sức.

Hỏi: Vì sao phải như vậy mới là“huyễn trí”. .

Đáp: Nếu chưa nhận ra điều này thì người đó lầm cho rằng “huyễn trí”ta đang học đây là “thật trí”.

Từ sự lầm nhận này, nơi “không bốn tướng” trở thành có tướng, nơi “không bốn bệnh” trở thành có bệnh, nơi “không cột trói” trở thành tứ cú. Tự đóng cửa Thật Trí

 Hỏi: Người có Giác Trí, có thể dùng Giác Trí này giảng nói cho người khác được không?

Đáp: Rất được và rất nên. Nếu người sở hữu Giác Trí biết dùng công cụ này để khi giảng nói “giúp mình dứt ngã, giúp người bỏ tà theo chánh”.

Còn nếu làm ngược lại thì Giác Trí quay lại trở thành thức biết, chẳng khác gì một phàm phu.

Hỏi: Làm thế nào để biết rằng, Giác Trí quay lại thành thức biết?

Đáp: Cái biết của Giác Trí luôn luôn bị giới hạn.

Vì thế, khi giảng nói hay sinh lỗi lầm, trong lỗi lầm đó, chỉ làm lợi người trong phạm vi nhất định, phải cầu người có Thật Trí chỉnh sửa nhiều lần để hiểu biết của Giác Trí hoàn hảo hơn.

Trong lúc chỉnh sửa như vậy, người có Giác Trí không nhận những lời chỉnh sửa này, cố chấp, tự cho đã đủ.

Giống như con chim non, chỉ bay được một quãng đường ngắn. Nếu con chim non này không đợi chim mẹ nuôi nấng trưởng thành, dạy cách đối phó để bảo toàn sinh mạng, tự cho đã đủ, nhất quyết bay xa… Nhất định con chim non này sẽ bị Diều Hâu (thức) ăn thịt, hoặc không biết đường về và sẽ tự diệt bởi nhiều nguyên nhân, trong đó tự diệt do không có sự bảo hộ của bầy đàn. Và kết quả cuối cùng, là tự tìm đến “cái chết của trí tuệ”!

Hỏi: Biểu hiện nào, cho thấy rằng người tu hành này chỉ ở địa vị của Giác Trí?

Đáp: Tự người này và những người được nghe vị này giảng nói, nhận ra sự không thấu đáo, sự không thỏa đáng, sự không hoàn hảo, sự cột buộc,… trong những pháp đã tuyên thuyết.

Hỏi: Chừng nào kết quả mà chúng ta tu tập mới được gọi là thành tựu Huyễn Trí?

Đáp: Chừng nào có được Thật Trí thì chừng ấy mới biết rằng ta đã thành tựu Huyễn Trí.

Hỏi: Thật Trí và Huyễn Trí khác nhau ở điểm nào?

Đáp: Giác Trí dùng để cứu mình, cùng một phần nhỏ cứu người, Huyễn Trí dùng để cứu người. Thật Trí dùng để dạy người thành tựu Giác Trí và Huyễn Trí.

Hỏi: Có thể cho một ví dụ cụ thể về ba thứ Trí này?

Đáp:

- Thật Trí: như khối vàng lớn đã tinh luyện.

- Giác Trí: như một cục vàng nhỏ được cắt ra từ khối vàng này.

- Huyễn Trí: giống như học cách chế tác cục vàng nhỏ đã có thành những món đồ trang sức tinh xảo, rồi đem cho người.

Hỏi: Như vậy, cho dù học hết các cách chế tác tất cả các món đồ trang sức, thì từ một cục vàng nhỏ hoặc các món đồ trang sức làm sao trở thành khối vàng lớn?

Đáp: Câu hỏi của ông rất thú vị, tôi mạn phép xin được trả lời như sau:

Khối vàng lớn Thật Trí của Phật Đạo, không phải là kết quả thu lượm từ những cục vàng nhỏ của Giác Trí hay các huyễn phương tiện của Huyễn Trí mà chính là sự toả sáng của Phật Tánh.

Sự toả sáng này gọi là “Phật Trí” hay “Tự Nhiên Trí”?

Khối vàng này hình thành do quá trình “vụ nổ Big Bang” của Tâm Thức mà thành.