Tri Giác Sơ Tướng Vô Minh

Các bạn!!!

Có vài HĐ hỏi về tri, giác, sơ tướng vô minh, và tu Ba la mật. Xin trả lời chung như sau:

1. Về tu Ba La mật.

Tu sáu Ba la mật không phải để thành tựu giới, định, huệ. Mà, tu sáu Ba la mật để thành tựu giới, định, huệ Ba la mật.

2. Về tri và giác.

Một hữu tình, trong thấy nghe, tồn tại song song hai điều, đó là tri và giác

- Tri: Hiểu biết của nghiệp thức, hiểu biết này do học tập, huân tập từ trước.

- Giác: Cái biết bản nhiên, thường hằng, thường tự biết.

Tri hoà trong dòng giác, làm nhiễm ô giác. Giống như mực hoà trong nước, làm nhiễm ô nước. Khi nước bị nhiễm ô, nhìn vào chỉ thấy màu của mực, mà không thấy cái trong sạch bản nhiên của nước. Đây là nguyên nhân chính phiền não, lậu hoặc sanh khởi.

Để làm sạch nhiễm ô, có thể xử lý bằng cách thanh lọc, loại chất nhiễm ô ra khỏi nước bằng nhiều cách, tuỳ vào công nghệ lạc hậu hay tiên tiến. Đơn cử các bước sau:

• Nương tựa sức giác: Dùng hiểu biết, dùng huyễn pháp, lấy thắng tri để thay thế dục tri, dứt phiền não. Như người bị què, chống nạng để di chuyển. Như dùng phèn để lóng trong nước. 

"Giác là đế của tập", tức lấy hiểu biết làm nền tảng dứt phiền não.

• Tịch diệt sở tri: Thắng tri, bây giờ trở thành sở tri chướng, che mờ tánh giác. Tịch diệt sở tri chướng để tánh giác không bị che lấp. Như người hết què, bỏ luôn cây nạng. Như nước đã trong, sang chiết qua một cái thùng khác và khử các mầm bệnh tìm ẩn. 

"Ngộ là đế của diệt", có nghĩa lấy sự thấy rõ, sự trong sạch, làm nền tảng của Niết bàn.

• Phát khởi tánh giác: Nước đã trong và sạch, có thể phản chiếu, như một tấm gương. Gọi là "tịch tri kiến giác", tánh giác hiện hoàn toàn, kiến tánh. 

"Trí là đế của đạo", tánh giác chính là nhân của trí tuệ. Dùng tánh giác, tức dùng nhân trí tuệ học đạo pháp, để thành tựu quả trí tuệ.

3. Về thành tựu trí tuệ.

Thành tựu trí tuệ trong Phật đạo, giống như biến nước tinh khiết thành cam lồ. Đây là giai đoạn của tu đạo, gồm hai giai đoạn:

- Biến nước thành thuốc chữa bệnh: Đem nước tinh khiết đến nhà máy sản xuất dược phẩm, qua công nghệ, thêm dược chất, chế biến nước thành các loại thuốc trị bệnh. Đây là giai đoạn, phát tâm Vô thượng Bồ đề, cầu học Bồ tát đạo.

- Đưa thuốc đến người bệnh: Đây là giai đoạn Bồ tát hành Bồ tát đạo, tu Bồ tát hạnh. Viên mãn công hạnh, Phật trí viên mãn, thành Đẳng chánh giác.

4. Về sơ tướng vô minh.

Sơ tướng vô minh, chính là niệm mê đầu tiên làm nhiễm ô tánh giác. Người tu hành phát hiện ra tướng này, sẽ biết cách làm cho nó tự dừng, thành tựu vô niệm. 

Niệm niệm sanh diệt giống như một cuốn phim, cuốn phim là sự tiếp nối của những hình ảnh liên tục, giữa hai ảnh có một khoảng trống chuyển tiếp rất nhỏ, nếu cuốn phim được chiếu thật chậm, khoảng trống đó hiện ra. Từ khoảng trống, ta cho máy dừng, hình ảnh trong phim sẽ không còn hiện mà sẽ là màu trắng.

Giữa hai niệm, có một khoảng trống vô niệm, khoảng trống đó rất ngắn, gọi là sát na. Hành giả không chạy theo dòng đời, không để dòng đời trôi nhanh trong tâm thức, như cuốn phim quay thật chậm. Lặng lẽ nhìn vào tâm thức, sẽ phát hiện ra khoảng trống vô niệm, phát hiện này cực kỳ quan trọng. Từ phát hiện đó, hành giả đình tâm, thức dừng, gọi là vô niệm. 

Giống như vòng lửa xoay tròn, là do đốm lửa di chuyển liên tục. Đốm lửa dừng, không di chuyển, vòng lửa tự mất. Tâm thức sanh diệt liên tục như đốm lửa di chuyển liên tục, tâm thức dừng như đốm lửa dừng, vòng luân hồi tâm thức tịch diệt, như đốm lửa tắt. Đây là nguyên lý của mười hai nhân duyên. Một duyên dừng, các duyên không hiện khởi. Nguyên lý này tiên tiến hơn nguyên lý thanh lọc nước. Vì thế, Phật nói rằng, trí tuệ của Duyên giác thừa siêu thắng hơn Thanh văn thừa. Với đặc điểm siêu thắng này, trong kinh Đại Niết Bàn Phật dạy: "A La Hán nhập Niết Bàn dựng tháp một tầng để thờ, Độc Giác nhập Niết Bàn dựng tháp mười một tầng để thờ!!!"

5. Cách thức tịch diệt lậu hoặc.

Tâm thức chúng sanh giống như một cái thùng đựng nước nhiễm ô. Thùng bị rỉ chảy gọi là lậu, nhiễm ô chảy ra làm mờ trí tuệ gọi là hoặc. Lậu hoặc là phiền não trong tâm chảy ra che mờ trí tuệ, có ba cách để dứt lậu hoặc.

- Cách thứ nhất: Hàn vá những chỗ thủng, sơn lại để làm mới cái thùng, nước phiền não sẽ không rỉ chảy. Đây là cách của Thanh văn thừa, dùng sức thiền định để hàn vá lỗ thủng tâm thức, dùng giới cụ túc để sơn vẽ làm mới tâm thức, xa lánh nơi có nhiễm ô bằng cách xuất gia để tâm thức rời nghiệp phiền não. Phiền não không rỉ chảy, trí tuệ không bị che khuất, lậu hoặc không có cơ hội hiện khởi.

- Cách thứ hai: Đổ nước nhiễm ô ra ngoài, đem cái thùng đến nơi an toàn, không tiếp tục cho nước nhiễm ô vào, sẽ không còn nước phiền não rỉ chảy. Đây là cách thức đoạn duyên của Duyên giác thừa. 

Duyên giác quán sự tiếp nối của tâm thức bằng lý nhân duyên. Thấy được lý duyên sanh, Duyên giác tịch diệt các duyên, chuyển tâm thức đến nơi thanh vắng, độc cư thiền định để tâm thức không bị nhiễm ô trở lại. Tâm thức trong sạch, trí sáng suốt, lậu hoặc chấm dứt.

- Cách thứ ba: Lật úp cái thùng, hoặc vất luôn cái thùng, không luyến tiếc... Không còn cái thùng tâm thức để rỉ, và không có nước phiền não để chảy, tịch diệt vĩnh viễn lậu hoặc. Đây là cách Bồ tát giác ngộ không tâm không pháp, trí tuệ sáng suốt.

Hy vọng những kiến giải trên, có thể giúp các bạn thoả mãn một phần thắc mắc. Chúc tinh tấn!!!   

(14-01-2013)

−−−••• ⁕ ⁕  ۝⁕ ⁕ •••−−−