Các Thứ Trí Trong Phật Đạo

Các bạn !!!

Lại là bạn đọc có tên Sol !!! Sau hai kì gởi câu hỏi cho chuyên mục vừa qua… Lần này, để “thử tay nghề” của Lão Lý, bạn Sol lại gởi thêm 10 câu hỏi, chủ đề xoay quanh các thứ trí trong Phật đạo !!!

Mười câu hỏi của bạn Sol như sau:

“Nhận được câu trả lời của thầy thật hoan hỷ ạ…Mỗi tuần một câu hỏi. Con lại xin góp câu hỏi vào group Lý Gia.

1- Người thấy được tự tánh có gọi là có trí chưa?

2- Trong Phật gia thế nào gọi “tự giác thánh trí”?

3- Thế nào gọi huyễn trí?

4- Thiệt trí là nghĩa gì?

5- Cùng một chữ “trí”. Sao phân biệt nhiều nghĩa?

6- Căn bản trí là gì?

7- Thế nào sai biệt trí?

8- Là con của Phật trí nào làm duy tuệ?

9- Cùng đồng một chữ trí sao lại có đây kia? Sao lại còn thối thất?

10- Muốn thành tựu Viên giác phải đầy đủ trí nào?

Xin bậc Đại giác ngộ vì con mà giảng rõ” 30/01/2021 – 21:41:23 – Sol

Sol và bạn đọc thân mến !!!

Để có thể chiếm lĩnh đỉnh cao trí tuệ của Phật đạo, người tu hành phải thành tựu 11 thứ trí, đó là: Khổ trí, Tập trí, Diệt trí, Đạo trí, Loại trí (Tỷ trí), Pháp trí, Tận trí, Vô sanh trí, Nhất thiết trí, Đạo tướng trí và Nhất thiết chủng trí !!!

Tất nhiên các thứ trí như Khổ trí, Tập trí…v..v…nói chung, không giống Khổ đế, Tập đế…!!! Hay Tỷ trí, Pháp trí, Vô sanh trí…v..v…lại càng không giống Tỷ pháp, Lượng pháp hay Vô sanh pháp !!! Có nghĩa tướng mạo các pháp mà ta ứng dụng tu hành, hoàn toàn không giống tướng mạo các pháp thuộc về trí tuệ… Điều này dẫn đến rất nhiều nhầm lẫn giữa “trí và đạo” !!!

Ta có thể tạm hiểu, “đạo” là con đường để chúng ta đi !!! “Trí” lại là nhân tố vẽ nên con đường ấy !!! Nói khác hơn, không có bậc trí thì thế gian chẳng có đạo… Nếu, không có Thích Ca Mâu Ni thì chẳng có cái được gọi là đạo Phật mà chúng ta đang học hôm nay !!! Vì thế, đỉnh cao của Phật đạo là trí chứ chẳng phải đạo, đây là lí do vì sao phương châm của Phật đạo luôn là “Duy tuệ thị nghiệp” chứ không phải là “Duy đạo thị nghiệp” !!!

Tuy nhiên, để có thể lãnh hội trọn vẹn phần trí ấy, người tu hành buộc phải lãnh hội trọn vẹn phần đạo !!! Vì nếu, phần đạo chưa hoặc không lãnh hội thì, phần trí chẳng bao giờ có được !!! Giống như muốn đến một điểm X nào đó, người ta phải lần lượt vượt qua các điểm A, B, C, D…v..v…rồi cuối cùng mới đến X !!! Khi đến X rồi, người ta mới xác quyết được rằng: “X chẳng có liên hệ gì đến A, B, C, D…Và X cũng chẳng phải là quả hay là thứ gì đó được kế thừa bởi các nhân tố thuộc về A, B, C, D…!!!” Đây là điều khó hiểu của Phật đạo, và đây cũng là lí do vì sao chỉ trong thời gian ngắn Thích Ca Mâu Ni có thể đến X một cách dễ dàng, còn các người khác thì không (hoặc nếu có thì rất ít), thậm chí hầu hết muốn đến X cần phải trải qua các bước A, B, C, D… !!! Và đây cũng là lí do vì sao đã có “Nhất thiết trí” lại có “Nhất thiết chủng trí”, hay có hai thứ trí là “Hữu sư trí” và “Vô sư trí”…!!! Do sự khác biệt giữa Phật và người học Phật, Kinh cũng dạy: “Một người muốn đến Vô thượng quả, không nhất thiết phải kinh qua Bát niết bàn…” !!!

Sở dĩ mình dài dòng như vậy là vì, cũng chỉ muốn trước khi chính thức trả lời các câu hỏi của Sol, xin sơ lược giới thiệu đến các bạn những gì được coi là cơ bản nhất về hai khái niệm đạo và trí trong Phật đạo !!!

Sơ lược này, nhằm giúp các bạn tránh những nhầm lẫn đáng tiếc trong tu học, cũng như nhận ra điều mà ta thành tựu hôm nay thuộc về đạo hay thuộc về trí !!!

Một khi không còn nhầm lẫn giữa đạo và trí, các bạn mới có thể khai thác tối đa cũng như khai thác hiệu quả nhất phần trí của mình !!! Nếu không biết, hoặc không nhận ra sự sai khác giữa đạo và trí, nhất định các bạn không thể phát huy hết các giá trị đặc thù của hai thứ đạo và trí…Điều này dẫn đến việc “chấp chặt” (Abhinivesasamdhi (S). Solid attachment) điều ta đang tu để rồi bỏ qua phần “trực nhận” (wù 悟, ja. satori 悟 り) và “lặng lẽ quan sát”, đây là hai phần cốt lõi làm nên trí huệ !!!

Riêng câu: “Xin bậc Đại giác ngộ vì con mà giảng rõ” mà bạn Sol đã viết !!! Lý Tứ xin cảm ơn sự tôn trọng mà bạn đã dành cho mình !!! Nhưng theo mình, danh xưng cao quý “bậc Đại giác ngộ” chỉ có bổn sư của chúng ta là đức Thích Ca Mâu Ni mới là vị duy nhất trong đời xứng đáng với danh hiệu tốt đẹp này !!!

Mình xin trả lời các câu hỏi của bạn như sau:

1- Người thấy được tự tánh có gọi là có trí chưa?

– Trả lời: Người thấy được tự tánh cũng gọi là người có trí, nhưng đây là thứ trí của Căn bản trí !!! Tức là thứ trí nền tảng để thành tựu Phật trí sau này !!!

2- Trong Phật gia thế nào gọi “tự giác thánh trí”?

– Trả lời: Tự giác thánh trí là thứ trí của người hoàn thành phần tự độ !!! Người thành tựu trí này sẽ có được cảnh giới “tự an tự vui”, kinh gọi là “Tự giác thánh trí thiện lạc” !!!

3- Thế nào gọi huyễn trí?

– Trả lời: Huyễn trí là tên gọi khác của Sai biệt trí !!! Huyễn trí có được là do thành tựu từng phần các môn học thuộc về Nhất thiết trí !!! Sở dĩ có tên là Huyễn trí, vì trí này người tu hành có được là do bậc đạo sư hoá hiện từ các pháp lành để tuyên nói !!! Các môn học cơ bản của Nhất thiết trí gồm: Thấu Thị Môn, Thẩm Sát Môn, Đẳng Ngữ Môn, Đại Hạnh Môn, Đại Đạo Môn, Thật Nghĩa Môn, Đẳng Trì Môn, Chân Giác Môn…!!!

4- Thiệt trí là nghĩa gì?

– Thiệt trí là tên gọi khác của Tự nhiên trí, Vô sư trí hay Nhất thiết chủng trí… Đây thứ trí tuệ “tự được” của bậc đại giác ngộ !!!

5- Cùng một chữ “trí”. Sao phân biệt nhiều nghĩa?

– Trả lời: Trí tuệ trong Phật đạo có nhiều tầng bậc, nên có nhiều nghĩa !!!

6- Căn bản trí là gì?

– Trả lời: Xem câu trả lời số 1 !!!

7- Thế nào sai biệt trí?

– Trả lời: Xem câu trả lời số 3 !!!

8- Là con của Phật, trí nào làm duy tuệ?

– Trả lời: Từ trí đầu tiên là Căn bản trí gồm Khổ trí, Tập trí…đến Nhất thiết chủng trí đều lấy làm “duy tuệ” !!!

9- Cùng đồng một chữ trí sao lại có đây kia? Sao lại còn thối thất?

– Trả lời: Câu hỏi này tối nghĩa, người hỏi không đưa ra ví dụ cụ thể nhằm minh hoạ cho sự thối thất từ một đối tượng cụ thể “được coi là có trí” mà lại “có đây kia” hay “thối thất”, nên không thể trả lời !!!

10- Muốn thành tựu Viên giác phải đầy đủ trí nào?

– Trả lời: Muốn thành tựu Viên giác trí hay Phật trí phải đầy đủ các thứ trí từ Căn bản trí đến Nhất thiết chủng trí !!!

Hy vọng, những trả lời ở trên… Có thể giúp Sol cùng bạn đọc có một chút khái quát về các thứ trí trong Phật đạo !!! Rất mong, nhận được những câu hỏi lí thú và bổ ích từ mọi người !!!

Chúc các bạn an vui, tinh tấn, mau chóng thành tựu trí tuệ !!!

03/02/2021

LÝ TỨ